文章详情：

**II. VỆ SINH HUNG**

**1. Giới thiệu**

Vệ sinh hung, còn được biết đến với cái tên "cái chết đen của Châu Á" hay "bệnh dịch hạch", là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng đã hoành hành trên thế giới trong nhiều thế kỷ. Do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra, bệnh có tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời. Vệ sinh hung thường liên quan đến chuột và bọ chét, đóng vai trò trung gian truyền bệnh.

**2. Lịch sử**

Bệnh vệ sinh hung đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước. Tài liệu sớm nhất ghi chép về đại dịch vệ sinh hung là "Cái chết đen" vào thế kỷ 14, đã giết chết ước tính khoảng 30-60% dân số châu Âu. Trong những thế kỷ sau đó, bệnh vệ sinh hung tiếp tục bùng phát định kỳ, đặc biệt là ở Châu Á và Châu Âu.

**3. Nguyên nhân và Phương thức lây truyền**

Vệ sinh hung là bệnh do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra. Vi khuẩn này thường sống ký sinh trong ruột của chuột và được lây truyền cho người chủ yếu thông qua vết cắn của bọ chét. Bọ chét hút máu chuột bị nhiễm bệnh và sau đó cắn người, truyền vi khuẩn vào vết thương. Ngoài đường lây truyền này, bệnh vệ sinh hung cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với động vật bị nhiễm bệnh, hít phải vi khuẩn trong không khí hoặc thông qua vết thương mở.

**4. Triệu chứng**

Thời gian ủ bệnh của vệ sinh hung thường là 2-6 ngày. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sốt, ớn lạnh, đau đầu và mệt mỏi. Bệnh nhân cũng có thể có sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là ở vùng nách, bẹn hoặc cổ. Khi bệnh tiến triển, sưng hạch bạch huyết có thể phát triển thành áp xe chứa đầy mủ.

**5. Biến chứng**

Nếu không được điều trị, vệ sinh hung có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

* **Bệnh dịch hạch thể phổi:** Vi khuẩn xâm nhập vào phổi, gây ra các triệu chứng như ho, khó thở và đau ngực.

* **Bệnh dịch hạch thể nhiễm trùng huyết:** Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây ra sốt cao, huyết áp thấp và suy đa cơ quan.

* **Bệnh dịch hạch thể thần kinh:** Vi khuẩn xâm nhập vào hệ thần kinh, gây ra các triệu chứng như nhức đầu dữ dội, cứng cổ và co giật.

**6. Chẩn đoán và Điều trị**

Chẩn đoán vệ sinh hung dựa trên bệnh sử, khám sức khỏe và xét nghiệm máu hoặc dịch từ áp xe. Điều trị bằng kháng sinh là rất quan trọng để tiêu diệt vi khuẩn. Kháng sinh thường được sử dụng bao gồm doxycycline, ciprofloxacin và gentamicin.

**7. Phòng ngừa**

Các biện pháp phòng ngừa quan trọng để ngăn ngừa vệ sinh hung bao gồm:

* Kiểm soát quần thể chuột và bọ chét.

* Tránh tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh.

* Sử dụng thuốc diệt côn trùng và thuốc xua đuổi bọ chét.

* Thực hành vệ sinh cá nhân tốt, bao gồm rửa tay thường xuyên và làm sạch vết thương.

* Tiêm vắc-xin vệ sinh hung (có sẵn cho những người có nguy cơ cao).

**8. Dịch tễ học**

Ngày nay, vệ sinh hung vẫn còn xảy ra ở một số vùng của thế giới, đặc biệt là ở Châu Phi, Châu Á và Nam Mỹ. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng có khoảng 2.000-3.000 trường hợp vệ sinh hung được báo cáo hàng năm.

**9. Kết luận**

Vệ sinh hung là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng có khả năng gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Kiểm soát quần thể chuột và bọ chét, cũng như phòng ngừa cá nhân, rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của bệnh vệ sinh hung. Bằng cách nâng cao nhận thức và tăng cường giám sát, chúng ta có thể góp phần cứu sống và bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi mối đe dọa của căn bệnh này.